EDUKACJA - Lektury Giertycha

Kanon lektur zaproponowany przez Ministerstwo Edukacji Narodowej zubożał o wybitne dzieła polskiej i zagranicznej literatury - o czym napisała wczorajsza „Gazeta Wyborcza”. Uczniowie liceów i techników nie będą czytać utworów Witolda Gombrowicza, Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, Witkacego, Fiodora Dostojewskiego i Franza Kafki.

Zamiast krytyki polskich kompleksów i przywar narodowych zawartych w „Dziennikach” czy „Ferdydurke” Gombrowicza młodzież pozna „Pamięć i tożsamość” Jana Pawła II, a także patriotyczne utwory Jana Dobraczyńskiego i Wiesława Myśliwskiego. Obce im będą także moralne rozterki ze „Zbrodni i kary”, czy próba radzenie sobie z emocjami „W cierpieniach młodego Wertera” Goethego.
– Witold Gombrowicz to moim zdaniem, największy pisarz XX wieku. Jego „Dzienniki” to vademecum młodego Polaka. W nich właśnie ukazuje nasze wady i powtarzanie błędów historii – mówi Adam Hanuszkiewicz, wybitny polski reżyser i aktor, który przygotował spektakl w oparciu o prozę Gombrowicza. – Okrzyknięto go Antypolakiem i prześmiewcą narodowym. A dlaczego? Bo mówił prawdę...
W uzasadnieniu – na stronie internetowej Ministerstwa Edukacji Narodowej – czytamy, że w kanonie znalazły się utwory „o wielkim ładunku patriotyzmu, nacechowane głębokim humanizmem i wartościami chrześcijańskimi”. Mimo to, Aneta Woźniak, rzecznik resortu twierdzi, że zaproponowane utwory nie mają na celu wprowadzania do szkół ideologii.
– Można z tym dyskutować – mówi dr Jerzy Kaniewski, metodyk z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. – Wyraźnie widać, że usunięte zostało zdrowe spojrzenie na polską rzeczywistość na rzecz trochę przesadnego patriotyzmu.
Jego zdaniem, książki zawarte w kanonie lektur nie muszą reprezentować najwyższych artystycznych wartości, powinny jednak odnosić się do tożsamości kulturowej, reprezentować uniwersalne wartości, albo mówić o tym, co było kiedyś, ale w odniesieniu do współczesności.
– Nie można tak po prostu wykreślić z kanonu lektur pojedynczych książek i zastąpić ich innymi. Teksty w nim są ze sobą powiązane – wyjaśnia dr Jerzy Kaniewski – Usunięcie jednej pozycji oznaczałoby wykreślenie jakiegoś obszaru tradycji i zburzenie wypracowanego przez wiele lat porządku.
MEN tłumaczy, że głównym powodem stworzenia kanonu jest potrzeba ujednolicenia listy lektur obowiązkowych dla wszystkich szkół. •

Proponowany kanon lektur – zakres podstawowy

> Literatura polska:

Bogurodzica, Jan Kochanowski: Pieśni, Treny, Ignacy Krasicki: Hymn do miłości Ojczyzny, satyry i liryki Stanisław Staszic: Przestrogi dla Polski, Adam Mickiewicz: Pan Tadeusz, Dziady cz. III, Juliusz Słowacki: Kordian lub Zygmunt Krasiński: Nie-Boska komedia, Bolesław Prus: Lalka, Eliza Orzeszkowa: Nad Niemnem, Henryk Sienkiewicz: Quo Vadis, Potop, Stanisław Wyspiański: Wesele, Władysław Stanisław Reymont: Chłopi, Stefan Żeromski: Ludzie bezdomni, Przedwiośnie, Maria Dąbrowska: Noce i dnie, Zofia Nałkowska: Granica, Sławomir Mrożek: Tango, Tadeusz Borowski: Pożegnanie z Marią, Jan Dobraczyński: Listy Nikodema, Jan Paweł II: Pamięć i tożsamość, Wiesław Myśliwski: Kamień na kamieniu, Ryszard Kapuściński: Cesarz

> Poezja:

Poezja baroku, romantyzmu (Adam Mickiewicz, Juliusz Słowacki, Cyprian Kamil Norwid), młodopolska i XX wieku (Bolesław Leśmian, Leopold Staff, Julian Tuwim, Czesław Miłosz, Krzysztof Kamil Baczyński, Zbigniew Herbert, Tadeusz Różewicz, Maria Pawlikowska- Jasnorzewska, Miron Białoszewski, Wisława Szymborska, Stanisław Barańczak, ks. Jan Twardowski)

> Literatura powszechna:

Sofokles: Król Edyp, Horacy: wybór pieśni, Wiliam Szekspir: Makbet, Molier: Świętoszek, George Orwell: Folwark zwierzęcy, wybrana powieść europejska XX wieku