Matura 2014: Język polski rozszerzony [ARKUSZE, ODPOWIEDZI]

Do czwartkowego egzaminu przystąpi 2991 uczniów. To aż 10 procent wszystkich tegorocznych maturzystów z Wielkopolski.

Pobierz: MATURA 2014: JĘZYK POLSKI - ROZSZERZENIE - ARKUSZ

Matura 2014 z języka polskiego na poziomie rozszerzonym sprawdza umiejętność pisania własnego tekstu w związku z tekstem literackim zamieszczonym w arkuszu. Maturzysta będzie miał dwa tematy do wyboru. Za napisanie wypracowania można zdobyć maksymalnie 40 punktów.

Podczas matury 2014 z języka polskiego na poziomie rozszerzonym, uczniowie mogą korzystać ze słownika ortograficznego i słownika poprawnej polszczyzny.

Temat 1. Literackie obrazy miłości i sposoby ich kreowania we fragmentach Don Kichota z La Manchy Miguela de Cervantesa Saavedry oraz Romea i Julii Williama Szekspira.

Zdaniem eksperta:
Wypracowanie warto zacząć od tego, że miłość jest jednym z najczęściej podejmowanych tematów w literaturze. Wskazać na jej symbolikę, że bywa szczęśliwa, tragiczna, platoniczna, patriotyczna itd.

Zdefiniowanie miłości pomoże wskazać, o jakim typie uczucia mówią oba utwory.

Rozwinięcie tematu można podzielić na dwie części.
W pierwszej opisujemy miłość z „Don Kichota" jak uczucie tragiczne, przynoszące cierpienie i troski. Zniewalające człowieka i prowadzące nawet do szaleństwa. Miłość platoniczna, nieodwzajemniona, nieszczęśliwa. Jest siłą nadprzyrodzoną, której człowiek nie potrafi się przeciwstawić. Rządzi nim, doprowadzając do zazdrości. W swoim demonicznym wymiarze jest tak silna, że nawet śmierć nie daje pewności, uwolnienia się od niej. Warto dodać, że miłość i śmierć idą tutaj w parze, bowiem nieszczęśliwa miłość zabija duszę człowieka.

na przykład:
Każde z tych nieszczęść samo zabija… a przecie
Moc nieznana mą duszę z ciałem spaja dzielnie,
Dręczony podejrzeniem, muszę żyć na świecie,
Z dala od niej, wzgardzony, zazdrosny śmiertelnie.

Symboliką miłości w „Don Kichocie” są kruki, sowy, sępy i dzikie zwierzęta. To dodatkowo buduje aurę grozy miłości. Użyte w tym fragmencie środki stylistyczne, takie jak porównania i hiperbole i ciemne barwy podkreślają negatywny obraz miłości.

na przykład:
(...) Drapieżne sępy, głoście mój żal swymi krzyki,
Sowy, kruki, połączcie swój głos z moim głosem!
(...) Lwy, tygrysy, hieny, niedźwiedzie, lamparty,
Pomóżcie mi wyrazić ból rozpaczy srogiej!

"Romeo i Julia" to z kolei miłość szczęśliwa, odwzajemniona. I choć w szekspirowskim dramacie ukazana jest jako uczucie nadprzyrodzone, to nie ma mocy niszczycielskiej. Uskrzydla zakochanych, dodaje siły do walki o swoje uczucie. Jest uczuciem czystym, pięknym, daje szczęście i poczucie bezpieczeństwa.

na przykład:
Na skrzydłach miłości
Lekko, bezpiecznie mur ten przesadziłem,
Bo miłość nie zna żadnych tam i granic;
A co potrafi, na to się i waży;
Krewni więc twoi nie trwożą mię wcale.

W tym fragmencie miłość pokazana jest na tle nieba, gwiazd czyli symboli kojarzących się z zakochanymi. Julia jest aniołem dla Romea.

na przykład:
Dwie najjaśniejsze, najpiękniejsze gwiazdy
Z całego nieba, gdzie indziej zajęte,
Prosiły oczu jej, aby zastępczo
Stały w ich sferach, dopóki nie wrócą.
Lecz choćby oczy jej były na niebie,
A owe gwiazdy w oprawie jej oczu:
Blask jej oblicza zawstydziłby gwiazdy

W zakończeniu pracy trzeba podsumować oba cytowane fragmenty. Wskazać, że choć powstały w tej samej epoce, i mówią o miłości jako sile nadprzyrodzonej, to obaj autorzy widzą ją zupełnie inaczej. Choć stosują do jej zobrazowania przyrodę i podobne środki stylistyczne. Mamy tu całe spektrum uczuć: od miłości szczęśliwej, uskrzydlającej bohaterów, motywujących do działania, mimo strachu i obaw, aż do miłości destrukcyjnej, wyniszczającej. Trzeba wskazać też, jaki wpływ na człowieka ma uczucie odwzajemnione i nieodwzajemnione oraz sposób w jaki o ukochanej mówi i myśli Romeo, a jak Don Kichot.

Temat 2. Porównaj obrazy miasta przedstawione we fragmentach opowiadania Brunona Schulza Sierpień i powieści Leopolda Tyrmanda Zły. Omów sposoby ukazania przestrzeni i funkcje, jakie ona pełni w obu utworach.

Zdaniem eksperta:
Na wstępie warto zdefiniować miasto, pokazać czym różni się od małych sielankowych miasteczek czy wsi. To pomoże lepiej scharakteryzować Drohobycz i Warszawę i skonfrontować je w rozwinięciu tematu. Ważne jest też rys historyczny obu utworów i czas w jakim opisywane są oba miasta.

W rozwinięciu warto rozpocząć o „Sierpnia” Bruno Schulza, opisuje ono małe miasteczko, w którym centralnym miejscem jest mały ryneczek.

Malowniczy, pełen emocji, smaków, kolorów. Tu warto postawić tezę, że takie miasteczka jak Drohobycz są zupełnie inne niż duże miasta takie jak Warszawa.

Opis Schulza jest metaforyczny, pełen barw i porównań. Bajkowy wręcz opis pozwala nam wczuć się w rolę dorastającego Józefa, który w upalny sierpniowy dzień spaceruje po rynku z matką. Miasto to jest symboliczne, odrealnione, trochę wymyślone, wyobrażone, wręcz biblijne.

na przykład:
Rynek był pusty i żółty od żaru, wymieciony z kurzu gorącymi wiatrami, jak biblijna pustynia. Cierniste akacje, wyrosłe z pustki żółtego placu, kipiały nad nim jasnym listowiem, bukietami szlachetnie uczłonkowanych filigranów zielonych, jak drzewa na starych gobelinach.

Nie tak jak realna Warszawa w „Złym” Leopolda Tyrmanda. A konkretniej bramy kamienic, na których skoncentrował się narrator. Apostrofy „O bramy!...” zastosowane w tym fragmencie nadają im patosu, a przy tym wulgaryzują codzienność szarej Warszawy. Ważna jest przestrzeń za bramą, która ma się otworzyć i pokazać rzeczywistość, widzianą trochę inaczej. Bohater dojrzewa w mieście, w którym rzeczywistość nie jest jasna i czyta, a brama jest jakby mistycznym przejściem do jej lepszego jutra.

na przykład:
(...) O, bramy warszawskie! Cóż mogę wam teraz poświęcić, ja, szukający ledwie uchwytnych cieniów kronikarz? Garść chaotycznych wspomnień. Nie z mego ołówka spłynąć mogą poważne, czcigodne o was rozprawy. Wiem tylko, że w waszym chłodnym półmroku, wśród waszych śmiesznych i pretensjonalnych sztukaterii i pseudorenesansowych gzymsów odnajdywaliśmy nasze Dzikie Pola, my, chłopcy z pięter, nasze pierwsze siniaki i pierwszą krew z nosa, pierwszy hazard i zapamiętanie w grze w chowanego, w czarnego luda, w siódemkę.

Kończąc wypracowanie warto porównać nierealne, wyobrażone miasto Schulza z konkretną, surową miejscami Warszawą. Trzeba też pamiętać, że w obu przypadkach obraz tych miast może być niepełny i nierealny, bo ukazany przez pryzmat wspomnień z dzieciństwa.

Wypracowanie maturalne nie powinno być krótsze niż około 250 słów. W wypracowaniu krótszym niż około 250 słów będzie oceniane tylko rozwinięcie tematu, natomiast styl, kompozycja, zapis i język pracy nie będą oceniane.

Za napisane wypracowanie maturalne można uzyskać 40 punktów. Za szczególne walory pracy maturzysta może otrzymać dodatkowe 4 punkty, ale i tak maksymalna ilość punktów nie może przekorczyć 40!

- rozwinięcie tematu 26 punktów = 65%
- kompozycję 2 punkty = 5%
- styl 2 punkty = 5%
- język 8 punktów = 20%
- zapis (ortografia i interpunkcja) 2 punkty = 5%

Razem 40 punktów = 100%*

SPRAWDŹ TEŻ:
Matura 2014: Język polski [ARKUSZE, ODPOWIEDZI]
Matura 2014: Matematyka - poziom podstawowy [ARKUSZE, ODPOWIEDZI]
Matura 2014: Angielski - podstawa i rozszerzenie [ARKUSZE, ODPOWIEDZI]